عملکرد و بازدارنده‌های نظام نوین ترویج کشاورزی: به‌سوی توانمندسازی کشاورزان خرده‌پا در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 بخش ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز، شیراز، ج.ا. ایران

2 گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ج.ا. ایران

چکیده

کشاورزی ابزاری ضروری برای توسعه، فقرزدایی و امنیت غذایی در کشورهای در حال توسعه همچون ایران است. با این حال، کشاورزی کوچک‌مقیاس همچنان در ایران رواج داشته و عملکرد بیشتر محصولات زراعی پایین است. استقرار نظام ترویج کشاورزی کارآمد و دارای طرح‌ریزی مناسب می تواند گذار به سوی کشاورزی مولد، سودآور و پایدار را تسهیل کند اما حاکمیت نظام ترویج کشاورزی فرمایشی در ایران، اکثر کشاورزان خرده مالک و فقیر را از دسترسی به خدمات مشاوره ای محروم نموده و مشکلات این قشر حل نشده باقی مانده است. نظام نوین ترویج کشاورزی در سال 2014 و به‌منظور پاسخگویی بهتر به مشکلات کشاورزان خرده‌پا آغاز به‌کار نمود. با این حال، اثرات نظام نوین ترویج بر توسعه کشاورزی به‌صورتی دقیق مورد واکاوی قرار نگرفته است. بنابراین، این مطالعه با هدف ارزیابی عملکرد نظام نوین ترویج کشاورزی و شناسایی بازدارنده‌های پیشروی این نظام انجام شد. در این راستا، پژوهشی کیفی در استان فارس، جنوب ایران طرح‌ریزی و اجرا گردید. یافته‌ها نشان داد که نظام نوین ترویج کشاورزی توانسته است دسترسی کشاورزان خرده‌مالک به خدمات ترویجی را افزایش دهد، بهره‌وری و سودآوری کشاورزی را بهبود بخشد و آسیب‌پذیری معیشتی را کاهش دهد. با این حال، به دلیل محدودیت‌های مالی، فیزیکی، نهادی، بازار، طبیعی، اطلاعاتی، صلاحیتی و روانی، در تسهیل دسترسی به بازارهای سودآور، بسیج منابع مالی و انسانی پایدار، و تبدیل نظام ترویج به نظامی کاملا تقاضامحور ناکام مانده است. برخی توصیه ها برای بهبود اثربخشی نظام نوین ترویج کشاورزی ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها


Ahmadvand, M., & Karami, E. (2007). Sustainable agriculture: Towards a conflict management based agricultural extension. Journal of Applied Sciences, 7(24), 3880-3890. 
Alizadeh, N., Alipour, H., Nikooei, A., Hajimirrahimi, D., Bakhshi Jahromi, A., & Hasanpour, B. (2018). Identification of challenges and requirements of the agricultural extension and pathology of the current status of the new agricultural extension system of Iran. Iranian Agricultural Extension and Education Journal, 14(2), 21-35. (In Persian)
Amirani, M. H. (1996). The evolution of natural resources’ extension in Iran. Jihad, 190 & 191, 65-74. (In Persian)
Amiri Ardakani M. (2009). Farmers’ field schools: An alternative approach in agricultural extension, Karaj: Agricultural Education Press. (In Persian)  
Anang, B. T., Bäckman, S., & Sipiläinen, T. (2020). Adoption and income effects of agricultural extension in northern Ghana. Scientific African, 7, e00219. 
Ansari, N. (2017). Attitudes of the Fars agricultural specialists towards the impacts of new agricultural extension system (Master’s thesis, Shiraz University, Shiraz, Iran). (In Persian)
Babu, D. S., Srivastava,V. Nidheesh, P. V. & Kumar, M. S. (2019). Detoxification of water and wastewater by advanced oxidation processes. Science of the Total Environment, 696, 133961.
Baloch, M. A., & Thapa, G. B. (2019). Review of the agricultural extension modes and services with the focus to Balochistan, Pakistan. Journal of the Saudi Society of Agricultural Sciences, 18, 188-194.
Borremans, L., Marchand, F., Visser, M., & Wauters, E. (2018). Nurturing agroforestry systems in Flanders: Analysis from an agricultural innovation systems perspective. Agricultural Systems, 162, 205-219.  
Etemadi, M., & Karami, E. (2016). Organic fig growers' adaptation and vulnerability to drought. Journal of Arid Environments, 124, 142-149.
Forouzani, M., & Karami, E. (2011). Agricultural water poverty index and sustainability. Agronomy for Sustainable Development. 31, 415–431. doi: 10.1051/agro/2010026.
Hayati, D., & Karami, E. (2005). Agricultural extension and poverty in Iran: Past, present and future. Journal of Extension Systems, 22, 53-68.
Iravani, H. (1991). A history of agricultural education and extension in Iran, Mashhad: Mashhad Publishing. (In Persian)
Karami, E. (1986). Agricultural extension in development theory: Some conceptual and empirical considerations. Journal of Extension Systems, 2(2), 61-69.
Karami, E. (1993). Alternative agricultural extension objectives. Agricultural Progress, 68, 15-23.
Karami, E. (2006). Appropriateness of farmers’ adoption of irrigation methods: The application of the AHP model. Agricultural Systems, 87(1), 101-119.
Karimi, V., Karami, E., Karami, S. & Keshavarz, M. (2020). Adaptation to climate change through agricultural paradigm shift. Environment, Development and Sustainability, 23, 5465–5485. doi: 10.1007/s10668-020-00825-8.
Keshavarz, M., Maleksaeidi, H., & Karami, E. (2017). Livelihood vulnerability to drought: A case of rural Iran. International Journal of Disaster Risk Reduction, 21, 223-230.
Lamprinopoulou, C., Renwick, A., Klerkx, L., Hermans, F., & Roep, D. (2014). Application of an integrated systemic framework for analysing agricultural innovation systems and informing innovation policies: Comparing the Dutch and Scottish agrifood sectors. Agricultural Systems, 129, 40-54. 
Madani, K. (2014). Water management in Iran: What is causing the looming crisis? Journal of Environmental Studies and Sciences, 4, 315-328.
Maddah, V., Soltani, A., Zeinali E., & Bannayan, M. (2015). Simulating climate change impacts on wheat production in Gorgan, Iran. Bulletin of Environment, Pharmacology and Life Sciences, 4, 58-67.
Malek-Mohammadi, I. (1993). Foundations of agricultural extension. Tehran: Tehran University Publishing Center. (In Persian).
Minh, T. T. (2019). Unpacking the systemic problems and blocking mechanisms of a regional agricultural innovation system: An integrated regional-functional-structural analysis. Agricultural Systems, 173, 268-280.
Namyenya, A., Zeller, M., Rwamigisa, P. B., & Birner, R. (2021). Analysing the performance of agricultural extension managers: A case study from Uganda. The Journal of Agricultural Education and Extension, 28(3), 363-389. doi: 10.1080/1389224X.2021.1932539.
Nazari, B., Liaghat, A., Akbari, M. R., & Keshavarz, M. (2018). Irrigation water management in Iran: Strategic planning for improving water use efficiency. Agricultural Water Management, 208, 7-18.
Ranaei Kordshouli, H., & Mortazavi, M. (2016). Structural reform in the agricultural extension system of Iran. Iran’s Ministry of Agricultural Jihad. Accessed 9 Sep 2020.  Retrieved from: https://www.agrilib.ir/book_1894.pdf. (In Persian)
Reed, M. S., Graves, A., Norman, D., Posthumus, H., Hubacek, K., Morris, J., Prell, C., Quinn, C. H., & Stringer, L. C. (2009). Who's in and why? A typology of stakeholder analysis methods for natural resource management. Journal of Environmental Management, 90, 1933-1949.
Rezaei-Moghaddam, K., & Karami, E. (2008a). A multiple criteria evaluation of sustainable agricultural development models using AHP. Environment, Development and Sustainability, 10, 407-426.
Rezaei-Moghaddam, K., & Karami, E. (2008b). Developing a green agricultural extension theory. International Journal of Sustainable Development and Planning, 3(3), 242-256. 
Statistical Center of Iran. (2019). Statistical year book of Iran. Accessed 4 Sep 2020. Retrieved from: http://www.amar.org.ir. (In Persian)
Strauss, A. L., & Corbin, J. M. (1998). Basics of qualitative research: Techniques and procedures for developing grounded theory. USA: Sage Publication, Inc.
Yin, R. K. (2003). Case study research design and methods, third ed. USA: Sage Publication, Inc.
Zamanipour, A. (1994). Agricultural extension in the process of development. Mashhad: Ferdowsi University Press. (In Persian)
Zarafshani, K., Maleki, T., & Keshavarz, M. (2020). Assessing the vulnerability of farm families towards drought in Iran. GeoJournal, 85, 823–836, doi: 10.1007/s10708-019-09994-0