توزیع و ارتباط شکل‌های شیمیایی روی و مس با برخی ویژگی‌های ﻓﯿﺰﯾﮑﻮﺷﯿﻤﯿﺎﯾﯽ و ﮐﺎﻧﯽ‌های رﺳﯽ تعدادی از خاک‌های آهکی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 1گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور تهران، تهران، ج. ا. ایران

2 گروه پژوهشی محیط زیست، پژوهشگاه علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی، دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته کرمان، کرمان، ج. ا. ایران

چکیده

تعیین و شناخت توزیع نسبی هر یک از شکل‌های شیمیایی عناصر و ارتباط آن‌ها با ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و کانی‌های رسی خاک می‌تواند محققان را جهت دستیابی به مدیریت حاصلخیزی خاک کمک نماید. تحقیق حاضر به منظور بررسی و شناخت شکل‌های شیمیایی دو عنصر روی و مس در تعدادی از خاک‌های سطحی و زیرسطحی استان کهگیلویه و بویراحمد و ارتباط آن‌ها با ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و کانی‌های ر‌سی ثانویه انجام شد. بر این اساس، نمونه­برداری از خاک‌های سطحی و زیرسطحی در واحدهای فیزیوگرافی مختلف استان انجام و شکل‌های شیمیایی روی و مس آن‌ها با روش عصاره‌گیری دنباله‌ای تعیین و ارتباط آن‌ها با ویژگی‌های مختلف خاک بررسی شد. نتایج نشان داد، در حالی‌که مقدار شکل‌های شیمیایی تبادلی و جذب سطحی شده عناصر مس و روی بسیار کم و قابل چشم پوشی بود، شکل‌‌های باقی‌مانده، کربناتی و آلی به‌ترتیب بیشترین و کمترین مقادیر از شکل‌های شیمیایی این عناصر را به خود اختصاص داد. تحرک پایین روی و تحرک متوسط مس در بیشتر خاک‌های مورد مطالعه نشان از رفتار متفاوت این دو عنصر در خاک‌های آهکی منطقه داشت. بررسی همبستگی شکل‌های شیمیایی این عناصر با ویژگی‌های خاک نشان از وجود همبستگی موثر کربن آلی با شکل‌های شیمیایی روی، و همبستگی موثر رس، سیلت، ظرفیت تبادل کاتیونی و کربنات کلسیم با شکل‌های شیمیایی مس داشت. همبستگی  مقادیر کمی کانی‌‌های رسی با شکل‌‌های شیمیایی این عناصر نشان داد مقدار شکل‌های مختلف روی و مس با کانی‌های سیلیکاتی 2:1 (به‌ویژه ورمی‌کولیت) ارتباط مستقیم دارد.

کلیدواژه‌ها


Ahumada, I., Mendoza, J., Navarrete, E., & Ascar, L. (1999). Sequential extraction of heavy metals in soils irrigated with wastewater. Communications in Soil Science and Plant Analysis, 30(9-10), 1507-1519.    
Akay, A., & Doulati, B. (2012). The effect of soil properties on Zn adsorption. Journal of International Environmental Application  &  Science, 7(1), 151.160          
Canet, R., Pomares, F., Tarazona, F., & Estela, M. (1998). Sequential fractionation and plant availability of heavy metals as affected by sewage sludge applications to soil. Communications in Soil Science and Plant Analysis, 29(5-6), 697-716.
Dixon, J., & Weed, S. (1989). Minerals in Soil Environments: Soil Science Society of America. Madison, WI: Soil Science Society of America.
Elgabaly, M. (1950). Mechanism of zinc fixation by colloidal clays and related minerals. Soil Science, 69(3), 167-174.
Fathi, H., Aryanpour, H., Fathi, H., & Moradi, H. (2014). Distribution of zinc and copper fractions in acid and alkaline (highly calcareous) soils of Iran. Sky Journal of Soil Science and Environmental Management, 3(1), 6-13.
Ginder-Vogel, M., & Sparks, D. L. (2010). The impacts of X-ray absorption spectroscopy on understanding soil processes and reaction mechanisms. Developments in soil science, 34, 1-26: Elsevier.
Gondar, D., Iglesias, A., Lopez, R., Fiol, S., Antelo, J. M., & Arce, F. (2006). Copper binding by peat fulvic and humic acids extracted from two horizons of an ombrotrophic peat bog. Chemosphere, 63(1), 82-88.
Havlin, J. L., Tisdale, S. L., Nelson, W. L., & Beaton, J. D. (2016). Soil fertility and fertilizers. New Jersey: Pearson Education India.
Heller-Kallai, L., & Mosser, C. (1995). Migration of Cu ions in Cu montmorillonite heated with and without alkali halides. Clays Clay Minerals, 43(6), 738-743.
Jalali, M., & Khanlari, Z. V. (2007). Redistribution of fractions of zinc, cadmium, nickel, copper, and lead in contaminated calcareous soils treated with EDTA. Archives of Environmental Contamination Toxicology, 53(4), 519-532.
Jin, C. W., Zheng, S. J., He, Y. F., Di Zhou, G., & Zhou, Z. X. (2005). Lead contamination in tea garden soils and factors affecting its bioavailability. Chemosphere, 59(8), 1151-1159.
Johns, W. D., Grim, R. E., & Bradley, W. F. (1954). Quantitative estimations of clay minerals by diffraction methods. Journal of Sedimentary Research, 24(4), 242-251.
Kabata-Pendias, A., & Pendias, H. (2001). Trace elements in soils and plants. Boca Raton, FL, USA: CRC Press.
Kumar, M., & Babel, A. (2011). Available micronutrient status and their relationship with soil properties of Jhunjhunu tehsil, District Jhunjhunu, Rajasthan, India. Journal of Agricultural Science, 3(2), 97-106.
Lodygin, E. (2018). Content of Acid-Soluble Copper and Zinc in background soils of Komi Republic. Eurasian soil science, 51(11), 1309-1316.
Loeppert, R. H., & Suarez, D. L. (1996). Carbonate and gypsum. In S. D (Ed.), Methods of soil analysis, part 3-chemical methods (pp. 437–474). Madison WI: American Society of Agronomy.
Ma, Y., & Uren, N. (1995). Application of a new fractionation scheme for heavy metals in soils. Communications in Soil Science Plant Analysis, 26(19-20), 3291-3303.
Malakoti, M. J., & Tehrani, M. M. (1999). Effects of micronutrients on the yield and quality of agricultural products. Tehran, Iran: Tarbiat Modares press.
Naganuma, K., Okazaki, M., Yonebayashi, K., Kyuma, K., Vijarnsorn, P., & Bakar, Z. A. (1993). Surface charge and adsorption characteristics of copper and zinc on tropical peat soils. Soil Science Plant Nutrition, 39(3), 455-462.
Nelson, D. W., & Sommers, L. E. (1996). Total carbon, organic carbon, and organic matter. In: Sparks, D. L. (Ed.), Methods of soil analysis part 3—chemical methods (pp. 961-1010). Madison WI: American Society of Agronomy.
Owliaie, H., Adhami, E., Ghiri, M. N., & Shakeri, S. (2018). Pedological investigation of a Litho-Toposequence in a semi-arid region of southwestern Iran. Eurasian Soil Science, 51(12), 1447-1461.     
Ramos, L., Hernandez, L., & Gonzalez, M. (1994). Sequential fractionation of copper, lead, cadmium and zinc in soils from or near Donana National Park. Journal of Environmental Quality, 23(1), 50-57.
Rowell, D. (1994). Soil science: methods and applications. Harlow, Essex (UK): Longman Scientific and Technical.
Rybicka, E. H., Calmano, W., & Breeger, A. (1995). Heavy metals sorption/desorption on competing clay minerals; an experimental study. Applied Clay Science, 9(5), 369-381.
Saffari, M., Karimian, N., Ronaghi, A., Yasrebi, J., & Ghasemi-Fasaei, R. (2016). Stabilization of lead as affected by various amendments and incubation time in a calcareous soil. Archives of Agronomy Soil Science, 62(3), 317-337.
Saffari, M., Yasrebi, J., Karimian, N., & Shan, X. (2009). Evaluation of three sequential extraction methods for fractionation of zinc in calcareous and acidic soils. Research Journal of Biological Sciences, 4(7), 848-857.
Salbu, B., & Krekling, T. (1998). Characterisation of radioactive particles in the environment. Analyst, 123(5), 843-850.
Shakeri, S. (2018). Effect of soil buffering capacity and clay minerals on the rate coefficient of non-exchangeable potassium release. Malaysian Journal of Soil Science, 22, 59-75.
Shakeri, S., & Abtahi, A. (2019). Potassium fixation capacity of some highly calcareous soils as a function of clay minerals and alternately wetting-drying. Archives of Agronomy Soil Science. In Press.
Shakeri, S., & Abtahi, S. A. (2018). Potassium forms in calcareous soils as affected by clay minerals and soil development in Kohgiluyeh and Boyer-Ahmad Province, Southwest Iran. Journal of Arid Land, 10(2), 217-232.
Singh, J., Karwasra, S., & Singh, M. (1988). Distribution and forms of copper, iron, manganese, and zinc in calcareous soils of India. Soil Science, 146(5), 359-366.
Sipos, P. (2003). Distribution of Cu, Ni, Pb and Zn in natural brown forest soil profiles from the Cserhat Mts., Ne Hungary. Acta Mineralogica-petrographica, 44, 43-50.
Soil Survey Staff. (2014). Keys to Soil Taxonomy (2nd ed.). Washington, DC: USDA, NRCS, 43–316.
Sparks, D. L. (2003). Environmental soil chemistry. San Diego: Elsevier.
Sposito, G., Lund, L., & Chang, A. (1982). Trace metal chemistry in Arid-zone field soils amended with Sewage Sludge: I. Fractionation of Ni, Cu, Zn, Cd, and Pb in solid phases. Soil Science Society of America Journal, 46(2), 260-264.
Sultan, K. (2006). Clay mineralogy of central Victorian (Creswick) soils: Clay mineral contents as a possible tool of environmental indicator. Soil Sediment Contamination: An International Journal, 15(4), 339-356.
Sumner, M. E., & Miller, W. P. (1996). Cation exchange capacity and exchange coefficients. In: Sparks, D. L. (Ed.), Methods of soil analysis part 3—chemical methods (pp. 1201-1229). Madison WI: American Society of Agronomy.
Tehrani, M., Balali, M., Moshiri, F., & Daryashenas, A. (2012). Fertilizer recommendation and forecast in Iran: Challenges and strategies. Iranian Journal of Soil Research, 26(2), 123-144.
Torri, S., & Lavado, R. (2008). Dynamics of Cd, Cu and Pb added to soil through different kinds of sewage sludge. Waste Management, 28(5), 821-832.
Wang, J. J., & Harrell, D. L. (2005). Effect of ammonium, potassium, and sodium cations and phosphate, nitrate, and chloride anions on zinc sorption and lability in selected acid and calcareous soils. Soil Science Society of America Journal, 69(4), 1036-1046.
Yasrebi, J., Karimian, N., Maftoun, M., Abtahi, A., Sameni, A., & Analysis, P. (1994). Distribution of zinc forms in highly calcareous soils as influenced by soil physical and chemical properties and application of zinc sulfate. Communications in Soil Science, 25(11-12), 2133-2145.
Ziaeian, A. H., & Malakouti, M. J. (2001). Effects of Fe, Mn, Zn and Cu fertilization on the yield and grain quality of wheat in the calcareous soils of Iran. In Horst, W. J., Schenk, M. K., Bürkert, A., Claassen, N., Flessa, H., Frommer, W. B., Goldbach, H., Olfs, H. W., Römheld, V., Sattelmacher, B., Schmidhalter, U., Schubert, S., Wirén, N. V., & Wittenmayer, L. (Eds.), Plant Nutrition: Food security and sustainability of agro-ecosystems through basic and applied research (pp. 840-841). Dordrecht: Springer Netherlands.