تعادل شکلهای پتاسیم در طول دوره رشد دو رقم کلزا در شرایط خشکی

نوع مقاله : مقاله کامل

نویسندگان

1 گروه اگرواکولوژی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز

2 گروه اگرواکولوژی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز ، ج. ا. ایران

3 گروه مرتع و آبخیز داری دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز . ج. ا. ایران

چکیده

چکیده-شکل‌های مختلف پتاسیم شامل پتاسیم محلول، تبادلی و غیرتبادلی در خاک‌های سطحی و زیرسطحی می‌تواند به‌‌وسیله ریشه کلزا در مراحل مختلف رشد و در شرایط تنش خشکی جذب شوند. به منظور بررسی تغییرات منبع پتاسیم آزمایشی مزرعه‌ای در مراحل مختلف رشد دو رقم کلزا در شرایط تنش خشکی در طول فصل رشد 1392-1393 اجرا شد. آزمایش به‌صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی انجام شد که شامل سه تیمار مراحل مختلف رشد کلزا ( قبل از کاشت، رشد گیاهچه، رشد طولی ساقه، گلدهی، دوره پر شدن دانه و برداشت کلزا)، تنش خشکی (آبیاری کامل و تنش خشکی از گلدهی و تشکیل خورجین)، رقم کلزا (ساری‌گل و آر جی اس) و عمق نمونه برداری (0-15 و 15-30 سانتیمتر) بود. نمونه‌‌‌های خاک جمع آوری و میزان پتاسیم محلول، تبادلی و غیرتبادلی خاک اندازه‌‌‌‌گیری شدند. نتایج نشان داد در طی مراحل رشد کلزا میزان پتاسیم محلول و غیرتبادلی کاهش یافت (به ترتیب 22 و 198 میلی‌گرم بر کیلوگرم)؛ در حالی که مقدار پتاسیم تبادلی تا مرحله ساقه رفتن افزایش (57 میلی‌گرم بر کیلوگرم) و سپس ثابت باقی ماند. کاهش در میزان پتاسیم قابل استخراج با اسید نیتریک (مجموع پتاسیم محلول، تبادلی و غیرتبادلی) در خاک سطحی به طور معنی‌داری بیشتر از مقدار آن در خاک زیرسطحی بود (198 در مقایسه با 142 میلی‌گرم بر کیلوگرم). تنش خشکی همچنین تأثیر معنی‌داری بر توزیع شکل‌های پتاسیم خاک داشت. تنش خشکی از گلدهی باعث کاهش پتاسیم غیرتبادلی و قابل استخراج با اسید نیتریک شد؛ هر چند که تنش خشکی از مرحله تشکیل خورجین تأثیر معنی‌داری روی مقادیر شکل‌های مختلف پتاسیم نداشت. نوع رقم کلزا تأثیر معنی‌داری بر توزیع شکل‌های پتاسیم نداشت. می‌توان نتیجه گرفت که یک کاهش پتاسیم شدیدی در خاک در مرحله گلدهی کلزا اتفاق می‌افتد (170 میلی‌گرم بر کیلوگرم) که برای مدیریت کود پتاسیم باید در نظر گرفته شود. کاهش در میزان پتاسیم غیرتبادلی در طول دوره رشد کلزا این فرضیه را تقویت می‌کند که این شکل از پتاسیم ممکن است در طول فصل رشد آزاد شود و این منبع بزرگ پتاسیم  می‌بایست در مدیریت حاصلخیزی و توصیه کودی پتاسیم در نظر گرفته شود. به طور کلی، جذب پتاسیم به‌وسیله رقم ساری‌گل به‌طور معنی‌داری بیشتر از رقم آر جی اس بود (7/177 در مقابل 4/129 کیلوگرم در هکتار). جذب پتاسیم به‌وسیله کلزا با تیمار خشکی کاهش یافت و این کاهش در تیمار خشکی از مرحله تشکیل خورجین مشخص‌تر بود (بیش از 40 درصد کاهش در جذب پتاسیم).

کلیدواژه‌ها


Damon, P., Osborne, L., & Rengel, Z. (2007). Canola genotypes differ in potassium efficiency during vegetative growth. Euphytica, 156, 387-397.
Eskandari, B., Kholdebarin, B., & Shahi, A. (2011). Interaction effect of potassium and drought on potassium uptake and transport in two canola (Brassica napus L.) cultivars. Iranian Journal of Crop Sciences, 13, 49-60.
Grimes, DW., Yamada, H, & Hughes, SW. (1987). Climate-normalized cotton leaf water potentials for irrigation scheduling. Agricultural Water Management, 12, 293–304.
Havlin, J., Beaton, J., Tisdale, S., & Nelson, W. (1999). Soil Fertility and Fertilizers. Ed. Pretince Hall, New Jersey.
Helmke, P., Sparks, D., Page, A., Loeppert, R., Soltanpour, P., Tabatabai, M., Johnston, C., & Sumner, M. (1996). Lithium, sodium, potassium, rubidium, and cesium. Methods of soil analysis Part 3-chemical methods.551-574.
Jabbari, H., Akbari, G., Sima, N., Rad, A., Alahdadi, I., Hamed, A., & Shariatpanahi, M. (2013). Relationships between seedling establishment and soil moisture content for winter and spring rapeseed genotypes. Industrial Crops and Products, 49, 177-187.
Jackson, ML. (1975). Soil Chemical Analysis: Advanced   ourse. Department of Soils, College of Agriculture, University of Wisconsin, Madison, Wisconsin.
Jalali, M., & Khanlari, Z. (2014). Kinetics of Potassium Release from Calcareous Soils Under Different Land Use. Arid Land Research and Management.28:1-13.
Johns, WD., Grim, RE., & Bradley, F. (1954). Quantitative estimation of clay minerals by diffraction methods. Journal of Sedimentary Petrology, 24, 242 – 251.
Khormali, F., Abtahi, A. (2003). Origin and distribution of clay  minerals in calcareous arid and semiarid soils of Fars Province, southern Iran. Clay Mineral, 38, 511–527.
Najafi Ghiri, M. (2016). Changes in different forms of soil potassium at various growth stages of wheat. Soil Research, 30(1), 39-47.
Najafi Ghiri, M., & Abtahi, A. (2012). Factors affecting potassium fixation in calcareous soils of southern Iran. Archives of Agronomy and Soil Science.58:335-352.
Najafi Ghiri, M., Abtahi, A., & Jaberian, F. (2011a). Factors affecting potassium release in calcareous soils of southern Iran. Soil Research, 49, 529-537.
Najafi Ghiri, M., Abtahi, A., Karimian, N., Owliaie, H., & Khormali, F. (2011b). Kinetics of non-exchangeable potassium release as a function of clay mineralogy and soil taxonomy in calcareous soils of southern Iran. Archives of Agronomy and Soil Science, 57, 343-363.
Najafi Ghiri, M., Abtahi, A., Owliaie, H., Hashemi, S., & Koohkan, H. (2011c). Factors Affecting Potassium Pools Distribution in Calcareous Soils of Southern Iran. Arid Land Research and Management, 25, 313-327.
Olk, D., Cassman, K., & Carlson, R. (1995). Kinetics of potassium fixation in vermiculitic soils under different moisture regimes. Soil Science Society of America Journal, 59, 423-429.
 Owliaie. HR., Abtahi, A., Heck, R.J. 2006. Pedogenesis and clay mineralogical investigation of soils formed on gypsiferous and calcareous materials, on a transect, southwestern Iran. Geoderma. 134:62–81.
Rad, A., & Abbasian, A. (2011). Evaluation of drought tolerance in winter rapeseed cultivars based on tolerance and sensitivity indices. Žemdirbystė (Agriculture), 98, 41-48.
Rao, C., Rupa, T., Rao, A., & Bansal, S. (2001). Subsoil potassium availability in twenty-two benchmark soil series of India. Communications in Soil Science and Plant Analysis, 32, 863-876.
Sardans, J., Peñuelas, J., Prieto, P., & Estiarte, M. (2008). Drought and warming induced changes in P and K concentration and accumulation in plant biomass and soil in a Mediterranean shrubland. Plant and Soil, 306, 261-271.
Sharma, B., Mukhopadhyay, S., & Sawhney, J. (2006). Distribution of potassium fractions in relation to landforms in a Himalayan catena: (Verteilung von Kaliumfraktionen von Bodenarten innerhalb einer Himalaya–Catena). Archives of Agronomy and Soil Science, 52, 469-476.
Sharpley, A. (1989). Relationship between soil potassium forms and mineralogy. Soil Science Society of America Journal, 53, 1023-1028.
Sparks, D. (2000). Bioavailability of soil potassium. Handbook of soil science. 38-52.
Staff, S. (2014). Keys to Soil Taxonomy, twelfth edition. Natural Resources Conservation Service.360.
Tening, A, Omueti, J., Tarawali, G., & Mohamed Saleem, M. (1995). Potassium status of some selected soils under different land‐use systems in the subhumid zone of Nigeria. Communications in Soil Science & Plant Analysis, 26, 657-672.
Wang, M., Zheng, Q., Shen, Q., & Guo, S. (2013). The critical role of potassium in plant stress response. International journal of molecular sciences, 14(4), 7370-7390.