وراثت هسته ای و سیتو پلاسمی تحمل به شوری در گندم نان بر اساس محتوای یونی و عملکرد بیولوژیک

نوع مقاله : مقاله کامل

نویسندگان

1 گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی, دانشگاه یاسوج

2 گروه زراعت و اصلاح نباتات, دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان, اصفهان, جمهوری اسلامی ایران

چکیده

با وجود این که تنوع بین واریته ای برای تحمل به شوری در گندم نان گزارش شده است اما, اطلاعات کمی در خصوص کنترل ژنتیکی محتوای یونی و عملکرد بیولوژیک در شرایط شوری وجود دارد. به منظور بررسی نحوه توارث محتوای یونی در مرحله گیاهچه ای و عملکرد بیولوژیکی و شاخص تحمل به تنش در مرحله رسیدگی دو رقم مقاوم, دو رقم نیمه مقاوم و دو رقم حسساس گندم های ایرانی و خارجی به صورت یک طرح تلاقی های دای آلل کامل با هم تلاقی داده شدند. برخی نتاج نسل دوم نیز برای مطالعه آثار معکوس خصوصی تولید شدند. والدین و نتاج آنها تحت دو شرایط شور (هدایت الکتریکی، ۵/۲۲ دسی زیمنس بر متر) و غیر شور (شاهد) در محیط سنگریزه ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که برای صفات Na+ , K+ و نسبت K+/ Na+ و عملکرد بیولوژیک در شرایط غیر شور اثر غالبیت ژن, و برای عملکرد بیولوژیک K+  و شاخص تحمل به تنش در شرایط شور هر دو اثر غالبیت و افزایشی نقش دارند. آثار معکوس عمومی و خصوصی معنی داری برای تمامی صفات در نسل اول مشاهده شد به جز برای عملکرد بیولوژیک در شرایط شور. این آثار به ترتیب مبین نقش عوامل سیتوپلاسمی و اثر متقابل عوامل سیتوپلاسمی با ژن های هسته ای در واکنش به شوری ارقام بودند. گندم روشن که متحمل ترین رقم بود، بهترین ترکیب شونده برای صفات نیز بود و بعد از آن کارچیا این خصوصیات را داشت. نتایج آثار مادری در نسل های اول و دوم نشان داد که رقم روشن وقتی به عنوان والد ماده به کار رفت تحمل زیادتری نسبت به شوری نشان داد.  برخی تلاقی ها در گروه های متحمل * حساس, متحمل * متحمل و نیمه متحمل * حساس بر اساس میانگین صفت ها, قابلیت ترکیب پذیری خصوصی و هتروزیس برای تهیه نسل های در حال تفکیک و انتخاب در آنها به منظور بهبود تحمل به شوری مناسب تشخیص داده شدند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات