تنوع ژنتیکی و ارزیابی ارقام نخود برای عملکرد دانه و اجزای آن در شرایط کشت آبی و دیم

نوع مقاله : مقاله کامل

نویسندگان

بخش زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، جمهوری اسلامی ایران

چکیده

کمبود آب از جمله عوامل مهم در کاهش عملکرد گیاهان زراعی در جهان است. به منظور برآورد تنوع ژنتیکی، وراثت پذیری و تنوع فنوتیپی و ژنوتیپی بین صفات مرفولوژیک در شرایط کشت آبی و دیم، بیست ژنوتیپ نخود در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی دانشگاه رازی، کرمانشاه، ایران در سال زراعی ۸۵-۸۴ کشت گردیدند. در کشت آبی گیاهان در سه مرحله شامل ساقه دهی، ظهور و پر شدن غلاف آبیاری شدند ولی در آزمایش دیم هیچ گونه آبیاری انجام نشد. ژنوتیپ­های 95274 S در شرایط آبیاری و X95TH69 در کشت دیم دارای بیشترین تعداد غلاف و تعداد دانه در بوته و همچنین عملکرد دانه بودند. ژنوتیپ­های X96TH54 و X95TH69 عملکرد نسبتأ بالایی در هر دو شرایط آبی و دیم داشتند. بالاترین مقدار ضریب تنوع ژنوتیپی و فنوتیپی در شرایط آبی (به ترتیب ۶۱/۳۲ و ۶۷/۳۴ درصد) و در شرایط دیم (به ترتیب ۸۸/٤۷ و ۳۹/۴۹ درصد) و همچنین برآورد وراثت­پذیری (به ترتیب ۸۸ و ۹۳ درصد در شرایط آبی و دیم) به عملکرد دانه تعلق داشت. در شرایط دیم، همبستگی بین عملکرد دانه و اجزای آن مثبت و معنی­دار بود در حالی که در شرایط آبی عملکرد دانه همبستگی مثبت معنی­داری با تعداد غلاف در بوته (۵۰/۰r=) و تعداد دانه در بوته  (۴۹/۰r=) داشت. بر اساس نتایج تجزیه ضرایب مسیر، بیشترین آثار مستقیم ( ۹۹/۰ و ۷۳/۰ به ترتیب در آزمایش آبی و دیم) و غیر مستقیم (۸۹/۰ در کشت آبی و ۷۱/۰ در شرایط دیم) بر عملکرد دانه به ترتیب به صفات تعداد دانه در بوته و تعداد غلاف در بوته تعلق داشت. با استفاده تجزیه خوشه­ای، ارقام در شرایط آبی به سه و در شرایط دیم به چهار گروه تقسیم بندی شدند. بر اساس نتایج این تحقیق، تعداد غلاف در بوته و تعداد دانه در بوته می­توانند به عنوان شاخص­های انتخاب ژنوتیپ­های برتر در برنامه­های بهنژادی  نخود مورد استفاده قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

Iran Agricultural Research
دوره 29، شماره 2 - شماره پیاپی 2
جلد بیست و هشتم، شماره دوم 1388 و جلد بیست و نهم، شماره اول و دوم 1389
اسفند 1389
صفحه 39-50

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار