به کمیت در آوردن تنش خشکی در کلزا (Brassica napus L.) با استفاده از شاخص تنش خشکی گیاه زراعی

نوع مقاله : مقاله کامل

نویسندگان

1 بخش اگرواکولوژی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز، ج. ا. ایران

2 بخش زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز وعضو مرکز تحقیقات خشکسالی دانشگاه شیراز، ج. ا. ایران

چکیده

رابطه بین دمای سایه انداز و رطوبت خاک از زمانی که پتانسیل استفاده از دمای سایه‌انداز به عنوان یک شاخصی از تنش خشکی شناسایی شد بسیار مهم شده است. یک آزمایش مزرعه‌ای در سال زراعی 1392-1393 در دانشگاه شیراز، ایران برای محاسبه شاخص تنش خشکی گیاه زراعی در دو رقم کلزای روغنی شامل آر‌جی‌‌اس و ساری‌گل اجرا شد. رژیم‌های آبیاری شامل  آبیاری مطلوب ( آبیاری برابر با 100% ظرفیت مزرعه)، تنش خشکی ملایم (75% ظرفیت مزرعه)، تنش خشکی شدید (50% ظرفیت مزرعه) و تنش خشکی خیلی شدید (25% ظرفیت مزرعه) بودند که در قالب یک طرح بلوک کامل تصادفی اجرا شد. در رقم آر‌جی‌اس، مقدار شاخص تنش خشکی گیاه زراعی  از ماه فروردین (066/0 در آبیاری مطلوب) تا تیر ماه (0/711 در تنش خشکی شدید) روند افزایشی داشت که دلیل آن بالاتر بودن کمبود فشار بخار آب و افزایش تفاوت دمای سایه‌انداز و هوای اتمسفر بود. چنین روند مشابهی در رقم ساری‌گل نیز مشاهده شد. در هر دو رقم زمانیکه دمای هوا از فروردین تا تیر افزایش یافت تفاوت دمای سایه‌انداز با هوا افزایش یافت و بالاترین مقدار ماهیانه شاخص تنش خشکی گیاه زراعی برای همه تیمار‌ها در تیر ماه بدست آمد. با افزایش تنش خشکی، میزان نمره درجه‌بندی رنگ که نشان دهنده کیفیت رنگ گیاه است به سرعت از 6 به 3 کاهش یافت و در عدد 2 در ماه های خرداد و تیر ثابت باقی ماند. در تیمار تنش خشکی ملایم یک کیفیت رنگ قابل قبول (با نمره درجه بندی رنگ 5 تا 6) در خرداد ماه بدست آمد. همچنین یک رابطه منفی بین شاخص تنش خشکی گیاه زراعی با کیفیت رنگ گیاه (R2=0.94**) و عملکرد کلزا (R2= 0.97**)  بدست آمد. می‌توان نتیجه گرفت در نواحی نیمه خشک، تنش خشکی ملایم می‌تواند بدون از دست دادن کیفیت رنگ در کلزا بهترین گزینه برای تولید کلزا باشد وقتی که میانگین فصلی شاخص تنش خشکی در کلزا در دامنه ای بین 1198/ 0 تا 0/294 باشد.

کلیدواژه‌ها


Alderfasi, A. A., & Nielsen, D. C. (2001). Use of crop water stress index for monitoring water status and scheduling irrigation in wheat. Agricultural Water Management, 47, 69–75.
Al-Faraj, A., Meyer, G. E., & Horst, G. L. (2001). A crop water stress index for tall fescue (Fetusca arundinacea Schreb.) irrigation decision-making: a traditional method. Commercial Agriculture, 31, 107–124.
Allen, R. G., Pereira, L.S., Raes, D., & Smith, M. (1998). Crop evapotranspiration. FAO Irrigation and Drainage Paper 56. Rome, Italy: Food and Agriculture Organization of the United Nations.
Baladi, R., Bijanzadeh, E., & Naderi, R. (2015). Evaluation of water deficit and phosphorus application methods on phosphorus use efficiency and yield of two rapeseed cultivars. Crop Ecophysiology, 26, 114-121.
Bastug, R., & Buyuktas, D. (2003). The effects of different irrigation levels applied in golf courses on some quality characteristics of turfgrass. Irrigation Science, 22, 87–93.
Bockhold, D. L., Thompson, A. L., Sudduth, K. A., Henggeler, J. C., Colaizzi, P. D., & Barnes, E. M. (2011). Irrigation scheduling based on crop canopy temperature for humid environments. American Society of Agriculture Biology and Engineering, 54, 2021-2028. 
Bonos, S. A., & Murphy, J. A. (1999). Growth responses and performance of Kentucky bluegrass under summer stress. Crop Science, 39, 770–774.
Clarke, T. R., Choi, C. Y., & Waller, P. M. (2003). Estimating soil moisture under low-frequency surface irrigation using crop water stress index. Journal of Irrigation Drainage and Engineering, 129, 27-35
Doorenbos, J., & Kassam, A.H. (1979). Yield response to water. FAO Irrigation and Drainage Paper No. 33. Rome, Italy: Food and Agriculture Organization of the United Nations.
Edalat, M., Ghadiri, H., & Zand Parsa, S. (2009). Corn crop water stress index under different redroot pigweed (Amaranthus retroflexus L.) densities and irrigation regimes. Archives of Agronomy and Soil Science, 56, 285-293.
Emekli, Y., Bastug, R., Buyuktas, D., & Emekli, N. Y. (2007). Evaluation of a crop water stress index for irrigation scheduling of bermudagrass. Agricultural Water Management, 90, 205 – 212.
Gardner, B. R., Nielsen, D. C., & Shock, C. C. (1992). Infrared thermometry and the crop water stress index. II. Sampling procedures and interpretation. Journal of Production Agriculture, 5, 466–475.
Garrot, D. J., & Mancino, C. F. (1994). Consumptive water use of three intensively managed bermudagrasses growing under arid conditions. Crop Science, 34, 215–221.
Grimes, D. W., Yamada, H., & Hughes, S.W. (1987). Climate-normalized cotton leaf water potentials for irrigation scheduling. Agricultural Water Management, 12, 293-304.
Grimes, D. W., Yamada, H., & Hughes, S. W. (1987). Climate normalized cotton leaf water potentials for irrigation scheduling. Agricultural Water Management, 12, 293–304.
Heydari, A., Bijanzadeh, E., Naderi, R., & Emam, Y. (2015). Effect of late season drought stress and salicylic acid on canopy temperature, yield and yield components of two rapeseed cultivars. Crop Physiology Journal, 27, 37-53.
Idso, S. B., Jackson, R. D., Pinter, J. R., Reginato, R. J., & Hatfield, J. L. (1981). Normalizing the stress-degree-day parameter for environmental variability. Agriculture Meteorology, 24, 45–55.
Idso, S. B., & Reginato, R. J. (1982). Soil and atmosphere-induced plant water stress in cotton as inferred from foliage temperatures. Water Resource Research, 18, 1143-1148.
Jackson, R. D. (1982). Canopy temperature and crop water stress index. Advance Irrigation. Vol. 1. Academic Press, New York, pp. 43–85
Jackson, R. D., Idso, R. B., Reginato, R. J., & Pinter, P. J. (1981). Canopy temperature as a crop water stress indicator. Water Resource Research, 17, 1133–1138.
Jalali-Farahani, H. R., Slack, D. C., Kopec, D. M., & Matthias, A. D. (1993). Crop water-stress index models for bermudagrass turf. Agronomy Journal, 85, 1210–1217.
Karcher, D. E. & Richardson, M. D. (2003). Quantifying turfgrass color using digital  image analysis. Crop Science, 43, 943–951.
Miri, H., & Rahimi,Y. (2009). Effects of combined and separate herbicide application  on rapeseed and its weeds in southern Iran. International Journal of Agriculture Biology, 11, 257-260.
Monteith, J. L., & Unsworth, M. H. (1990). Principles of environmental physics. London: Edward Arnold.
Naderi, R., & Ghadiri, H. (2011). Competition of wild mustard (Sinapis arvense L.) densities with rapeseed (Brassica napus L.) under different levels of nitrogen fertilizer. Journal of Agriculture Science and Technology, 13, 45-51.
Orta, A. H., Baser, I., Sehirali, S., Erdem, T., & Erdem, Y. (2004). Use of infrared thermometry for developing baseline equations and scheduling irrigation in wheat. Cereal Research, 32, 363–370.
Orta, A. H., Erdem, T., & Erdem, Y. (2002). Determination of water stress index in sunflower. Helia, 25: 27-38.
Sneha, C., Santhoshkumar, A. V., & Sunil, K. M. (2013). Quantifying water stress using crop water stress index in mahogany (Swietenia macrophylla King) seedlings. Current Science, 104, 348- 51.
Stokcle, C. O., & Dugas, W. A. (1992). Evaluating canopy temperature-based indices for irrigation scheduling. Irrigation Science, 13, 31–37.
Wanjura, D. F., & Upchurch, D. R. (2000). Canopy temperature characterizations of corn and cotton water status. Transactions of the American Society of Agricultural Engineers, 43, 867-875.
Wilde, S. A., & Voigt, G. K. (1977). Munsell color chart for plant tissues. Munsel Color, Gretagmacbeth (1st ed.). New Windsor, New York.
Yuan, G., Luo, Y., Sun, X., & Tang, D. (2004). Evaluation of a crop water stress index for detecting water stress in inter wheat in the North China Plain. Agricultural Water Management, 64, 29-40.