برآورد هتروزیس صفات کمی و قابلیت ترکیب پذیری برخی ژنوتیپ-های جو

نوع مقاله : مقاله کامل

نویسندگان

گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ج. ا. ایران.

چکیده

چکیده- جو (Hordeum vulgare L.) یکی از مهم­ترین غلات جهان است که بعنوان غذای دام و انسان و تهیه جو مالت مورد استفاده قرار می­گیرد. کاربرد هیبریداسیون در جو روشی برای بهبود بهره­وری و گامی مهم در برنامه­های به­نژادی برای شناسایی والدین شایسته با GCA و SCA بالا برای عملکرد دانه و بهره­برداری از هتروزیس است.به منظور برآورد قابلیت ترکیب­پذیری و هتروزیس برای صفات کمی و تعیین قابلیت ترکیب­پذیری در جو7 ژنوتیپ جو بصورت تلاقی دای­آلل گریفینگ (روش 2) داده شدند. صفات تعداد دانه در سنبله، وزن دانه در سنبله، وزن سنبله، وزن هزار دانه، تعداد سنبلچه، ارتفاع بوته، طول سنبله، طول پدانکل، روز تا رسیدگی فیزیولوژیک و تراکم سنبلچه اندازه­گیری گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد تفاوت بسیار معنی­داری بین ژنوتیپ­ها از نظر کلیه صفات وجود دارد. اثرات ترکیب­پذیری عمومی (GCA) برای همه صفات معنی­دار بود، ژنوتیپ 352/166 بیشترین مقدار را در صفات تعداد دانه در سنبله (757/4)، وزن دانه در سنبله (245/0)و وزن سنبله (378/0) دارد، اثرات ترکیب­پذیری خصوصی (SCA)نیز برای همه صفات بجز ارتفاع، رسیدگی فیزیولوژیک و تراکم سنبله­چه معنی­دار بود. سه تلاقی 352/283×110/67، 352/216×110/95 و 352/216×صحرا به ترتیب در صفات تعداد دانه در ستبله (704/7)، وزن دانه در سنبله (371/0) و وزن هزار دانه (619/8) بالاترین مقدار را نشان دادند. همچنین مشخص شد که واریانس غالبیت بیشترین نقش را در کنترل توارث صفات مورد بررسی به عهده دارد.سه تلاقی 352/283×352/216، 352/216×110/104 و 352/216×صحرا به ترتیب هتروزیس معنی­دار در صفات تعداد دانه در ستبله (95/4)، وزن دانه در سنبله (13/44) و وزن هزار دانه (6/31) بالاترین مقدار را نشان دادند..بیشترین و کمترین وراثت­پذیری عمومی به ترتیب در صفات تعداد دانه در سنبله (7/87) وتراکم سنبلچه (36/47)، و کمترین و بیشترین وراثت پذیری خصوصی بترتیب برای صفات طول پدانکل (72/15) و وزن دانه در سنبله (5/50) بدست آمد.برآورد SCA نشان داد، می­توان از تلاقی 110/95×352/216 و همچنین تلاقی 110/67×352/283 در برنامه­های اصلاحی جهت آزادسازی رقم برای افزایش صفات مرتبط با عملکرد استفاده نمود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


Baghizadeh, A., Talei, E., Naghavi, M.R., & ZeinaliKhanghah, H. (2005). Genetic analysis of grain yield related treats in barley (Hordeum vulgare L.), Afzal/Cwb cross. Journal seed and plant, 20(2), 235-243.
SAS Institute Inc. (2002). Version SAS 9.1.
Centre forInformation and Communication TechnologyMinistry of Agriculture. (2013). The first volumeof agricultural crops in the agricultural statistics letters 2010-2012. Ministry of Agricultural, ‌ Department of Planning and Economic Program, Center for Information and Communication Technology.
Ciulca, S. (2006). Breeding for Quantitative Traits in Plants. Stemma Press, Woodbury, Minnesota.
Ciulca, S., Madoşa, E., Ciulca, A., & Chiş, S. (2009). Combining ability for grain number per spike in six-row winter barley. Journal of Horticulture, Forestry and Biotechnology, 13, 369-371.
 Dehghani, H., Torabi, M., Moghadam, M., & Ghanadha, M.R. (2006). Cross-plot analysis of bi plot-type allele of yellow rust of wheat. Journal seed and plant, 21, 123-138.
Dick, J.A. (1988). Genetic Analysis. Ontario Agricultyre Univ Press.
FAO. 2008. FAO statistical yearbook 2005-6. http://www.fao.org/statistics/yearbook/vol_11pdf/b06.pdf.
Fehr, W.R. (1993). Principles of cultivar development. Vol. 1. MacMillan Publ. Co. New York, USA..   
Griffing, B. (1956). Concept of general and specific combining ability in relation to diallel crossing system. Austoralian Journal Biological Sciences, 9, 463-493.
Jalata, Z., Ayana, A., & Zeleke, H. (2011).Variability, heritability and genetic advance for some yield and yield related traits in Ethiopian barley (Hordeum vulgara L.) landraces and crosses. International Journal of Plant Breeding and Genetics, 5, 44-52.
Kumar, M., Vishwakarma, S.R., Bhushan, B., & Kumar, A. (2013). Estimation of genetic parameters and characters association in barley (Hordeum vulgara L.). Journal. Wheat Research, 5(2), 76-78.
Mann, M., & Sharma, S. (1995). Genetics of yield, harvest index and related components in durum wheat. Crop Improvement, 22, 38-44.
Nakhjavan, S.H., Bihamta, M.R., Darvish, F., Sorkhi, B., & Zahravi, M. (2009). Mode of some of barely quantitative inheritance traits in normal irrigation and terminal drought stress conditions using generation mean analysis. New Findings in Agriculture, 2(10), 203-222
Nakhjavan, SH., Behamta, M., & Sorkhi, R. (2012). Genetic analysis of some important traits of barley under normal irrigation and terminal drought stress using diallel analysis. 12th congress on Agronomy and Plant Breeding 19-21 May in Iran. (In Persian)
Pal, D., & Kumar, S. (2009). Genetic analysis of forage yield and other traits in barley (Hordeum vulgare L.). Barley Genetics Newsletter, 39, 13-19.  
Pesaraklu, S., Soltanloo, H., Ramezanpour, S.S., NasrollahNejat, A.A., Kalate, M., & Kia, S.H. (2012). Path analysis of yield and its components in barley genotypes. 12th congress on genetics 14-16 August in Iran. (In Persian)
Pratap, S., (2011). Genetic varinability in two-rowed barley (Hordeum vulgare L.). Indian Journal Sciences Research, 2(3), 21-23.
Rohman, M., Sultana, R., Podder, R., Tanjimul A.T.M., Kamrul Islam, M., & Islam, M.S. (2006). Nature of gene action in barley (Hordeum vulgare L.). Asian Journal of Plant Sciences, 5(2), 170-173.
Singh, H., Sharma, S.N., & Sain, R.S. (2004). Heterosis studies for yield and its components in bread wheat over environments. Hereditas, 141, 106-114.
Singh, S.K., Singh, H.C., & Singh, H.L. (2006). Inheritance of quality traits in barley (Hordeum vulgare L.). International Journal of Plant Sciences, 1(2), 304-305.
Sirohi, A., Kumar, S., Kant, SH., Pal, K., Kumar, A., & Sing, M. (2012). Genetic improvement through variability, heritability and genetic advance in barley crop (Hordeum vulgara L.). Journal Environment and Ecology, 30(4), 1343-1345.
Stoskopf, N.C. (1999). Plant Breeding: Theory and Practice. Scientific Publishers Jodhpur India.
Tahmasebi, S., KhodamBashi, M., & Rezai, E.M. (2008). Estimates of genetic parameters for grain yield and its related traits using optimum conditions and drought stress in diallel crosses. Science and Technology of Agriculture and Natural Resources, 11(1), 229-240. (In Persian)
Yin Guang, B., Sen, W., Xiu Qin, W., Yu Hai, W., Lin, W., & Hong Gang, W. (2009). Hetrosis and combining ability for major yield traits of a new wheat germplasm shannong 0095 derived from Thinopyrum intermedium. Agricultural Sciences in China, 8(6), 753-760.